توصیه حاج ماشاء الله عابدی به مداحان

برگرفته از ماهنامه خیمه :

حاج ماشاءالله عابدی که خود معلمی متواضع و خطیبی پردانش است، تربیت‌یافته مکتب سیدعلی میرهادی، مناجات‌خوان برجسته مسجد امین‌الدوله تهران است و مجلس او در مسجدالشهدا نیز ادامه دعاخوانی میرهادی در مسجد قدیمی‌اش در حوالی چهارراه مولوی به شمار می‌رود.

شما از میان ادعیه و مناجات‌های موجود با کدام یک انس بیشتری دارید؟

من کسی نیستم که بخواهم درباره دعا نظر بدهم، ولی مقام معظم رهبری نقل می‌کنند که از امام خمینی رحمه‌الله علیه پرسیدم به نظر شما کدام یک از ادعیه برجسته‌تر است که ایشان فرمودند: دعای کمیل و مناجات شعبانیه. البته شاید از این جهت که ما در طول سال و هر هفته توفیق داریم زیارت عاشورا و دعای کمیل را بخوانیم، انس ما با آنها بیشر باشد.

مردم وقتی بتوانند دعا را قرائت کنند، انس بیشتری پیدا می‌کنند؛ مثل دعای توسل که کلمات راحت‌تری دارد. مردم باید دعاهای دیگر را هم از روی نوشته ببینند تا بیشتر لذت ببرند. باید این فرهنگ در محافل دعا جا بیفتد که کسانی که شرکت می‌کنند حتما از روی مفاتیح یا نوشته دعا را بخوانند.

با توجه به گرایش بیشتر جوانان به جلسات مناجات و دعا، چرا کمتر مداحان وارد این عرصه می‌شوند و اگر هم دعا می‌خوانند کیفیت و اثرگذاری لازم را ندارد؟

بالاخره مجالس شور یا مولودی‌خوانی، خیلی قید و بند برای مداح و مستمع ایجاد نمی‌کند و منعیاتی در آن نیست. در این مجالس کسی نمی‌گوید این کار را انجام نده، این حرف را گوش نده یا این حرف را نزن. مجالس دعا و مناجات محدودیت ایجاد می‌کند و باید و نباید دارد. از جهت دیگر هم شاید برخی از مداحان جوان از روی بزرگواری ترجیح می‌دهند کسانی که پیرغلام هستند و یا صلاحیت بهتری دارند، دعا و مناجات را بخوانند.

مرز مشخصی بین مداحی و دعاخوانی ترسیم کردید، اما به گمانم ما باید مناجات‌خوانان زبده‌ای برای این همه مراسم دعا در کشور آماده کنیم که شاید فراتر از مداحی باشد. کلاس‌های آموزش مداحی هم که عمدتاً کاسبکارانه و تجاری شده است. در چنین شرایطی چه باید کرد؟

موافقم که قدم موثری برنداشته‌ایم، اما همچنان بر کار کردن مداحان روی دعاخوانی پافشاری می‌کنم. آن‎ها موظف هستند که دنبال شعر خوب بروند و دعاها را هم خوب یاد بگیرند. چون آن‎ها عمدتا قرآن می‌خوانند، پس دعا را هم باید یاد بگیرند. اگر مداحان، قرآن را خوب یاد بگیرند، دعا را هم خوب یاد می‌گیرند. بنابراین، باید در محافل قرآنی شرکت کنند و قرآن را صحیح بخوانند. نباید به‎عنوان این‎که من می‌خواهم دعاخوان بشوم، بروم دنبال این کار. به‎عنوان یک مسلمان باید بنشینیم گاهی دعای کمیل، زیارت عاشورا و دعای ابوحمزه یا افتتاح بخوانیم. حالا اگر در جایی نیاز شد و فنون مناجات‌خوانی را یاد گرفته بودم و خدا مقدر کرد که در جمع بخوانم، با یک آمادگی می‌خوانم.

شما را با شاخصه معلمی و آموزاندن می‌شناسند. خیلی از افراد، خودشان را شاگرد شما می‌دانند؛ در حالی‎که دعاخوان و روضه‌خوان هم نیستند. شخصاً برای تربیت کسانی که توان اداره کردن یک مجلس دعا را داشته باشند، چه کارهایی کرده‌اید؟

از سال‌های معلمی، کلاس‌های درس من، خالی از سفارش و یادآوری نبوده است. بالاخره با اشارات و کنایاتی دانش‌آموزان را با نیایش آشنا می‌کردم. همین برنامه‌های عمومی هم به تعبیری خالی از درس و بحث نیست. زمانی ما پای دعاخوانی آقای میرهادی می‌رفتیم و به‎طور طبیعی استفاده می‌کردیم. همانطور که گفتم او شخصاً هیچ کلاسی نداشت که عده‌ای را به‎عنوان آموزش دعاخوانی دور هم جمع کند. همه کسانی که ادعای شاگردی او را می‌کردند، فقط می‌آمدند پای دعای او می‌نشستند.

در مجلس ما هم می‌آیند و به‎طور طبیعی، نکاتی در آن‎جا مطرح می‌شود. در کنار آن مجالسی داریم که نکته‌های اخلاقی درباره مداحی و دعاخوانی گفته می‌شود و به کمک دوستان، کارهایی درباره شعر و شعرخوانی انجام می‌دهیم. از سال‌ها پیش کلاس‌هایی از طرف هیأت رزمندگان برگزار می‌شود که چند دوره‌اش گذشته است. در این کلاس‌ها موضوعات مقتل، تاریخ اسلام، دستگاه‌های موسیقی، شعر و شاعری و آداب مداحی گفته می‌شود که یک گوشه‌اش را به عهده من گذاشته بودند تا در باب آداب مداحی و دعاخوانی صحبت کنم. فکر می‌کنم گام‌های موثری برداشته شده است. این کار، تقریبا شبیه آموزش‌های آکادمیک است.

منبع: ماهنامه خیمه